Vajinal mantar enfeksiyonu nedir?
Vajinal mantar enfeksiyonu, vajina ve vulvada – vajinal açıklık yanındaki dokularda tahrişe, akıntıya ve yoğun kaşıntıya neden olan bir iltihap tipidir. Kadınların yaklaşık dörtte üçünde, hayatları boyunca en az bir defa izlendiği bilinmektedir.
Vajinal mantar enfeksiyonu cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon olarak kabul edilmez. Ancak, cinsel aktivite ile vajinal mantar enfeksiyonu riski artabilir. Enfeksiyonların ağız ile genital temasa (oral-genital) bağlı olabileceğine dair bazı kanıtlar da vardır.
İlaçlar vajinal mantar enfeksiyonlarını etkili bir şekilde tedavi edebilir. Tekrarlayan mantar enfeksiyonlarınız varsa – bir yıl içinde dört veya daha fazla – tanı netleştirilmesi ve daha uzun sürece yayılan bir tedavi gereksinimi doğabilir.
Mantar enfeksiyonun belirtileri nedir?
- Vajina ve vulvada kaşıntı ve tahriş
- Dış genital bölgede (vulva) kızarıklık ve şişme
- Özellikle cinsel ilişki sırasında veya idrar yaparken yanma hissi
- Kesik peynir görünümlü kalın, beyaz, kokusuz vajinal akıntı
- Sulu vajinal akıntı
- Vajinal ağrı
- Vajinal döküntü
Ne zaman hekimime gitmeliyim?
- İlk kez mantar enfeksiyonu belirtileri olduysa
- Belirtilerin sebebinden emin değilseniz
- Mantar enfeksiyonu için kullandığınız ilaçlar işe yaramadıysa
- Başka belirtiler eklendiyse
- Deride çatlak veya yaralara yol açan geniş kızarıklık, şişme ve kaşıntı gibi daha ciddi belirtiler varsa
- Yılda dört veya daha fazla mantar enfeksiyonu geçiriyorsanız
- Hamilelikte belirtiler varsa
- Kontrolsüz şeker hastalığınız varsa
- Bağışıklık sisteminizi zayıflatan durumlar mevcutsa (bazı ilaçlar veya HIV enfeksiyonu gibi) hekiminize başvurmalısınız.
Neden mantar enfeksiyonu oldum?
“Candida albicans”, mantar enfeksiyonlarına neden olan en yaygın türüdür. Vajinanız içerisinde mantar ve bakterilerin (lactobacillus) oluşturduğu dengeli bir mikrobiata vardır ancak çeşitli sebeblerle bu ortamın dengesinin bozulması mantar miktarında hızlı artış ve enfeksiyona neden olur.
Bu sebepler arasında;
- Doğal vajinal florada dengesizliğe neden olan antibiyotik kullanımı
- Hamilelik
- Bozulmuş bir bağışıklık sistemi
- Kontrolsüz şeker hastalığı
- Östrojen seviyelerini artıran hormon ilaçları alınması
- Şeker miktarı yüksek yiyeceklerin tüketilmesi
- Kötü beslenme alışkanlıkları
- Adet döneminize yakın oluşabilecek hormonal dengesizlik
- Stres
- Uykusuzluk
Mantar enfeksiyonu riskimi nasıl azaltabilirim?
- Pamuk, keten ipek gibi doğal yapılı, vücuda çok sık oturmayan iç çamaşırı giyin.
- Dar külotlu çoraplardan kaçının
- Vajinal duş yapmayın
- Köpük banyosu, özellikle pedler ve uzun süreli tampon kullanımından uzak durun
- Çok sıcak banyo ve duş yapmayın
- Gereksiz antibiyotik kullanımından kaçının
- Mayo ve spor kıyafetleri gibi ıslak kıyafetlerde uzun süre temas etmeyin
Ayrıca;
- Dengeli bir diyet ve yoğurt tüketiminin arttırılması
- Flora düzenleyici – lactobacillus – takviyelerinin kullanımı
- Sıcak su ile iç çamaşırlarının diğer kıyafetlerden ayrı olarak yıkanması ve ütülenmesi
- Hijyen açısından iç çamaşırlarının sık sık değiştirilmesi riski azaltmaktadır.
Nasıl tanı konulur?
- Tıbbi geçmişiniz sorgulanarak arka plandaki riskler irdelenir.
- Jinekolojik muayene ile hekiminiz hem dış genital organlarınızı hem vajina içerisini inceleyerek gözlemsel olarak tanı koyabilir.
- Sık tekrar, tedaviye cevapsızlık gibi durumlarda vajinal akıntıdan örnek alınarak test edilebilir. Mantar tipinin tanımlanması özellikle tekrarlayan enfeksiyonlar için daha etkili tedavi verilmesine yardımcı olur.
Mantar enfeksiyonun tedavisi nelerdir?
Tedavi protokolü sıklık ve ciddiyete bağlıdır. Tek defalık ilaçlardan uzun süreli tedavilere kadar değişkenlik gösterebilir.
Hafif ila orta şiddetteki belirtilerde;
- Kısa süreli vajinal tedavi. Bir ila yedi gün boyunca alınan antifungal ilaçlar genellikle yeterlidir. Kremler, merhemler, vajinal tabletler ve fitiller kullanılabilir.
- Tek doz ağızdan (oral) tedavi. Hekiminiz tek sefer kullanımlı oral doz flukonazol ve benzeri bir antifungal reçete edebilir. Hamileyseniz oral ilaç tedavisi önerilmez.Daha şiddetli belirtilerde tedavi süresi uzatılabilir.
- Tedavi ile belirtiler geçmez veya iki ay içinde tekrarlarsa hekiminize yeniden başvurmalısınız.
Belirtileriniz şiddetli ise veya sık mantar enfeksiyonlarınız varsa;
- Uzun süreli vajinal tedavi. Hekiminiz günlük olarak alınan bir antifungal ilaçları iki haftaya kadar ve ardından altı ay boyunca haftada bir kez reçete edebilir. Tedavi protokolleri değişkenlik gösterebilir.
- Çok dozlu oral ilaç. Hekiminiz vajinal tedavi yerine ağızdan alınacak ilaçları çoklu dozda ve uzun süreli reçete edebilir. Bununla birlikte, bu tedavi hamile kadınlar için önerilmez.
- Azole dirençli durumlar. Hekiminiz vajinaya yerleştirilen bir kapsül olan borik asit önerebilir. Bu ilaç sadece normal antifungal ajanlara dirençli kandida mantarını tedavi etmek için kullanılmaktadır.
Mantar enfeksiyonu için doğal yöntemler kullanılabilir mi?
En sık tercih edilen yöntemler arasında;
- Hindistancevizi yağı
- Çay ağacı yağı kremi
- Sarımsak
- Borik asit içeren vajinal fitiller
- Sade yoğurt (ağızdan & vajinal)
- Sirkeli su tatbiki sayılabilir.
Bu yöntemlerin kullanılmasından önce hekiminizin fikrini almak olası bir problemi ortadan kaldıracaktir.
Cinsel ilişki ile mantar enfeksiyonu bulaşır mı?
Mantar enfeksiyonları cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon kategorisindeki hastalıklar içinde değildir, ancak yine de mantar enfeksiyonu olan bir kadın veya erkekle cinsel ilişki kurulması mantar enfeksiyonunun partnerde de izlenmesine neden olabilir. Tedavi süresince ilişki olmaması iyileşme sürecine yardımcıdır. Yine oral seks ağız, vajina ve penil bölgelerdeki bakteriyel florayı bozarak enfeksiyon oluşturabilir.
Erkeklerde mantar enfeksiyonu olur mu?
Vajinal mantar enfeksiyonları daha yaygın olmakla birlikte, erkeklerin de mantar enfeksiyonu geçirmesi mümkündür. Kasık bölgesi, özellikle cilt kıvrımları ve nem nedeniyle mantar enfeksiyonu riskine sahiptir.
Ayrıca mantar enfeksiyonu olan bir kadın ile cinsel ilişki sonrası risk artabilir. Prezervatif kullanımıkoruyucudur. Hijyen açısından banyo ve temizlik riski yine azaltır.
Erkeklerde mantar enfeksiyonu belirtileri o kadar belirgin olmayabilir, ancak penis boyunca kızarıklık ve beyaz lekeler, yanma ve kaşıntı hissi izlenebilir. Doğru teşhis için hekiminize danışın.