Kansızlık (anemi) nedir?

Kansızlık (anemi), vücuttaki dokulara oksijen taşımak için yeterli sağlıklı kırmızı kan hücresinin (hemoglobin) bulunmadığı tıbbi bir durumdur. Vücudumuzdaki kırmızı kan hücreleri, oksijeni taşımaktan sorumlu olan hemoglobin içerir. Demir, bu  kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir mineraldir ve akciğerlerden vücudun geri kalanına oksijen taşımak için kullanılır. Bunun yanısıra kasların oksijeni depolamasına ve kullanmasına yardımcı olur.

Mevcut demir  depolarının azalması ile vücut yorulur, enfeksiyona karşı direncini azaltabilir.

Hamilelik sırasında anemi, gerek bebeğe dair düşük doğum ağırlığı, erken doğum gibi riskleri arttırabileceği, gerekse anneye dair komplikasyonları beraberinde getirebileceğinden önemlidir.

Kansızlık tipleri nelerdir?

Çok sayıda ve farklı türde anemi vardır, ancak bazı anemi tipleri hamilelikte daha yaygındır. En sık karşılaşılan tip demir eksikliği anemisidir. Diğer anemi sebepleri arasında yeterli folik asit veya B12 vitamini alamama, çok fazla kan kaybetme veya çeşitli kalıtsal kan hastalıkları sayılabilir.

Hamilelikte neden kansızlık daha sık izlenmektedir?

Hamilelikte kan hacmi %30-50 oranında artar. Hamilelik sırasında kanın plazma kısmındaki artış hemoglobin düzeylerindeki artışa nazaran daha fazladır. Plazma ve kan hücreleri arasındaki artışın orantısız durumu hamilelikte kansızlığın sık görülmesinin önemli bir nedenidir. Aneminin şiddeti, vücutta üretilen kırmızı kan hücresi miktarına ve ne kadar sağlıklı olduklarına bağlıdır. Hamilelik sırasında anemi hafif bir durum olabilir ve erken tanı konulduğunda uygun tedaviyle kontrol altına alınabilir.

Hamilelik dışında hangi durumlar anemiye zemin hazırlar?

  • Yoğun kanama ile geçirilen adet dönemleri
  • Demir açısından zengin olmayan gıda tüketimi
  • C vitamini açısından zengin olmayan gıda tüketimi (demir emilimine yardımcı olur)
  • Demir emilimini azaltan çok fazla yiyecek veya içecek yemek (süt ürünleri, soya, kahve ve çay içeren yiyecekler gibi)
  • Demir emilimini bozan mide veya bağırsak hastalıkları
  • Besin maddelerinin bağırsaktan emilimini değiştiren bazı mide ameliyatları
  • Demir emilimini etkileyen ilaçlar
  • Gebelik öncesi anemiye sahip olmak
  • Doğumlar arasında 1 yıldan az süre bulunması sayılabilir

Neden hamilelikte takviye demir alınması gereklidir?

Demir ihtiyacı, birinci üç ayda en az iken, hamilelik ilerledikçe fetal büyümeye bağlı olarak giderek artar ve üçüncü üç ayda maksimuma ulaşır. Artan kırmızı kan hücrelerini, plasentayı ve büyüyen bebeğinizi desteklemek için ekstra demir gerekir. Demir takviyesi olmadan, büyüyen bebeğinizin kan kaynağını beslemek için yeterli demiri yoktur. Ayrıca, alınan demir takviyesi, vücudunuzu doğum yaptığınızda ortaya çıkabilecek herhangi bir kan kaybına karşı da hazırlar.

Hamilelik anemi belirtileri nelerdir?

Özellikle aneminiz hafifse, herhangi bir belirtiniz olmayabilir. Bazen yorgunluk, fark ettiğiniz tek şikayettir. Hamilelik sırasında yorgunluk ve halsizlik çok yaygın bir durumdur. Pek çok anne adayı, demir eksikliğinin onları normalden daha fazla yorgun hissettirdiğini fark etmez. Yorgunluk ve halsizlik, şiddetli aneminin en sık görülen belirtileridir. Bunların dışında;

  • Baş dönmesi
  • Nefes darlığı
  • Hızlı veya düzensiz kalp atışı
  • Göğüs ağrısı, çarpıntı
  • Soluk cilt, dudak ve tırnak
  • Soğuk eller ve ayaklar
  • Odaklanmada zorluk
  • Sinirlilik
  • Hareketsizken bacaklarda hoş olmayan bir dürtü (huzursuz bacak sendromu), bacak ağrısı

Ancak bu belirtilerin anemi dışında  başka bir nedenden dolayı olabileceğini de bilerek doktorunuzla şikayetlerinizi paylaşmanız önemlidir.

Anemi nasıl teşhis edilir?

Yapılacak ilk test  tam kan sayımıdır. Bu test ile aynı zamanda kan dolaşımınızdaki kırmızı kan hücrelerinin yüzdesi (hematokrit) ve kırmızı kan hücrelerinde hemoglobin  miktarı da ölçülebilir. Gerekli görüldüğünde  aneminin diğer sebeplerine yönelik testlerin yapılması da hekiminiz tarafından önerilebilir. Gebeliğinizin başlangıcında kan düzeyleriniz normal sınırlarda olsa da ileriki gebelik haftalarında anemi geliştirme ihtimaliniz mevcut olduğundan hekiminizin önerdiği sıklıkta test yaptırmak önemlidir. Birinci ve üçüncü üç aylık dönemde, kanın %33’ünden daha az bir hemotokrit ve 11 g/dL den daha düşük hemoglobin düzeyini anemiyi göstermektedir. İkinci üç aylık dönemde ise seviyeler daha aşağıya çekilmiştir. (%32 hemotokrit ve 10.5 g / dL hemoglobin)

Kansızlık hamileliğimi nasıl etkiler?

Anemi teşhisi ile ilgili endişe duymak normaldir, ancak erken teşhis edilen ve tedavi edilen hafif anemi, hamileliğiniz sırasında sorun yaratmamaktadır. Öte yandan şiddetli, tedavi edilmemiş veya uzun süren anemi anne ve bebek açısından risk oluşturabilmektedir.

Bebeğim kansızlıktan etkilenecek mi?

Araştırmalar, hamilelik sırasında – özellikle ilk iki üç aylık dönemdeki – tedavi edilmeyen ve şiddetlenen demir eksikliği anemisinin, düşük doğum ağırlığı, erken doğum gibi gebelik komplikasyonlarıyla ilişkili olduğunu göstermektedir.

Hamilelikte anemi tedavisi nedir?

Hamilelikte anemi, demir takviye ilaçlarının diyetinize eklenmesi yardımıyla  kolaylıkla tedavi edilebilmektedir. Bununla birlikte, çok nadir durumlarda şiddetli anemisi olan hamilelere damar yoluyla ilaç takviyesi ve hatta kan nakli gerekebilir. Her ne kadar hamilelikte en sık rastlanan anemi türü demir eksikliği olsa da doktorunuzun bilgisi dışında takviye ilaçlar kullanılması aneminin ardında başka nedenler olma ihimali , uygun ilacın başlanmaması sonucu tedaviye yanıt alınamama durumu ve bazı kalıtsal kan hastalıkları zeminindeki anemilerde kullanılan ilaçların mevcut durumu kötüleştirebileceği  nedeniyle sakıncalıdır. Hangi takviyelerin sizin için gerekli olabileceği konusunda hekiminizle konuşun.

Hamilelikte anemiden korunmak için diette nelere dikkat etmeliyim?

Süt ürünleri, soya ürünleri, kahve ve çay gibi yiyecek veya içecekler, demir emilimini bozmaları nedeniyle, demir açısından zengin bir yemekten bir saat önce veya iki saat sonra tüketilmelidir. Ayrıca tok karnına alınan bazı demir takviyelerinin emilimi azalabilmektedir. Hekiminiz demir takviyeleri kullanımı hakkında sizi bilgilendirecektir.

Demirden zengin bazı gıdalara örnek olarak:

  • Kırmızı et, kümes hayvanları ve balık
  • Yumurta
  • Koyu, yeşil yapraklı sebzeler (brokoli, lahana ve ıspanak gibi)
  • Fındık
  • Fasulye, mercimek ve tofu verilebilir.

C vitamini açısından yüksek olan gıdalar, vücudun daha fazla demiri emmesine yardımcı olabilir. Bunlara örnek olarak ise:

  • Turunçgiller, portakal, greyfurt ve meyve suları
  • Çilek
  • Kivi
  • Domates
  • Brokoli, biber verilebilir.